ORTODONTİ (Diş Teli Uygulamaları)

Ortodonti; alt ve üst çeneler ile diş çapraşıklıklarının düzeltilmesi ile uğraşan bir diş hekimliği branşıdır. Çapraşık ve kötü konumlanmış dişleri temizlemek daha zor olduğu için, periodontal (dişeti) hastalıklarayakalanma ve diş çürüğüne bağlı olarak dişlerin erken kaybedilmesi riski vardır. Ayrıca çene kaslarında daha fazla baskıya neden olarak; Temporomandibular eklem bozukluklarına ve böylece baş ağrısına, sırtta, ve omuzda ağrıya neden olabilirler.
Çapraşık dişler aynı zamanda görünüşünüzü de etkiler. Ortodontik tedavi ile daha sağlıklı bir ağıza, daha etkileyici bir görünüme ve daha uzun süre ağzınızda kalacak dişlere sahip olabilirsiniz.

Ortodontik Tedaviye İhtiyacım Var mı? Ortodontik tedavi ihtiyacınızı sadece diş hekimi veya ortodontist belirleyebilir. Kapsamlı medikal ve dental özgeçmişiniz , ağız ve diş muayenesi , çene modellerinizin oluşturulması ve özel bazı röntgen filmleri ve fotoğrafınızın çekilmesi gibi birçok tanı yöntemini içeren bir muayeneden sonra, ortodontik tedaviye ihtiyacınızın olup olmadığı ve yapılacak tedavinin türü belirlenebilir.

Ortodontik Tedaviye İhtiyacınız Olan Durumlar
• Overbite, üst ön dişler alt ön dişlere göre çok önde konumlanmıştır.
• Underbite alt ön dişler üst ön dişlere göre daha önde ya da üst dişler alt dişlere göre daha geride konumlanmıştır.
• Crossbite (çapraz kapanış) alt ve üst ön dişler üst üste kapanır.
• Openbite (açık kapanış) üst ön dişlerinizin orta hattı alt ön dişlerinizin orta hattı ile çakışmaz.
• Boşluklar diş çekimi nedeniyle ya da doğal olarak dişler arasında boşluklar olması.
• Çapraşıklık çenelerde dişlerin dizilimi için yeterli yer olmaması.

Ortodontik Tedavi Nasıl Yapılır? Dişleri hareket ettirmek, kasları ya da çenelerin büyümesini etkilemek amacıyla yapılabilecek tedavi sabit ya da hareketli olabilir. Bu tedaviler dişlere veya çenelere çok hafif kuvvetler uygulanarak yapılır. Probleminizin ciddiyetine göre tedavi şekli belirlenir.

Sabit uygulamalar aşağıdakilerden oluşur:
• Braket Takılması: En çok uygulanan yöntem olan braket takılması teller,braketler ve lastikler kullanılarak yapılır. Braketler dişlerin üzerine yapıştırılır, teller ise braketlerden geçirilerek dişlere kuvvet uygulanır. Böylece dişler kademeli olarak hareket ettirilerek düzgün konumlandırılmaları sağlanır. Tedavi birkaç ay ya da birkaç yıl sürebilir ve her ay ayarlamalar yapılarak dişlerdeki düzelmenin istenilen şekilde olması sağlanır. Günümüzde kullanılan braketler, daha hafif ve daha az metal içermektedir. Çocukları motive amacıyla çeşitli reklerde ve yetişkinler için şeffaf olarak üretilmektedir.
• Özel Sabit Uygulamalar: Parmak emme alışkanlığının geçirilmesi için yapılan bu apareyler bantlarla dişe tutturulur. Beslenme sırasında çok rahat olmadıkları için son seçenek olarak kullanılmaları tavsiye edilir.
• Sabit Yer Tutucular: Süt dişlerinin erken kaybedildiği durumlarda, yer tutucu kullanılarak, kalıcı diş çıkıncaya kadar boşluğa doğru diğer dişlerin kayması engellenir.
• Alignerlar (Braketsiz Tedavi): Yetişkinler için braket takılarak yapılan sabit tedaviye alternatif olarak dişleri aynı hizaya sokmak amacıyla braketler ve teller olmadığı için birçok ortodontist tarafından tercih edilmektedir. Alignerlar genellikle şeffaf olurlar ve yemek yemek, diş fırçalamak ve diş ipi kullanmak için çıkarılırlar.
• Hareketli Yer Tutucular: Sabit yer tutucularla aynı fonksiyonu görürler. Çenenin üzerine oturan akrilik bir bazdan oluşur ve plastik ya da teller ile belirli dişlerin arasındaki boşluğu doldurur.
• Çeneyi Yeniden Pozisyonlandırmak için Geliştirilmiş Apareyler: Splint adı verilen bu aygıtlar alt çeneye ya da üst çeneye yerleştirilirler ve çenenin daha iyi bir pozisyonda kapanmasına yardımcı olurlar. (Temporomandibular eklem) bozukluklarını düzeltmek için de kullanılırlar.
• Lip and Cheek Bumper: Dişleri geri iten , dudağın ve yanağın dişlerin arasına girmesini engelleyen aygıt. Dudak ve yanak kasları dişler üzerine kuvvet uygulayabilir ve bumperlar bu kuvveti keserler.
• Çene Genişletici: Üst çenenin genişlemesini sağlayan bir aygıttır. Damağa oturan plastik bir malzemeden yapılmıştır. Vidalarla uygulanan kuvvet sayesinde damak altındaki kemik hareket ederek açılır.
• Hareketli Pekiştiriciler: Tedavi sona erdikten sonra dişlerin yerini korumak ve eski haline dönmesini engellemek için kullanılan pasif aparey. Biraz modifiye edilerek parmak emme alışkanlığının bırakılması için de kullanılabilir.
• Headgear: Kafanın arkasına yerleştirilen bant ve metal bir telle kafanın ön tarafına bağlanan bir aygıttır. Headgear üst çenenin gelişimini yavaşlatır ve arka dişleri oldukları yerde tutarken ön dişlerin arkaya doğru gitmelerini sağlar. [ref:colgate]

ORTODONTİK SORUNLAR NEDEN OLUUR ve NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Çeneleri ilgilendiren bozukluklar (alt çenenin önde ya da geride olması gibi) genellikle irsidir. Bu durumda hastanın yaşına göre tedavi yöntemine karar verilir. Eğer hasta ergenlik dönemindeyse ve alt çenesi ya da üst çenesi gerideyse ortodontik yöntemlerle tedavi edilebilir. Hasta yetişkinse şiddetli iskeletsel bozukluklar ortodonti-cerrahi işbirliği ile tedavi edilir. Fonksiyon bozukluklarına bağlı olarak da (ağız solunumu gibi) çene uyumsuzlukları oluşabilir. Ağız solunumu yapan bir hastada üst çene genellikle dar kaldığı için V formundadır.
Uzun süre yalancı emzik ya da biberon kullanma, parmak emme, tırnak yeme, vb.gibi alışkanlıklarda ortodontik bozukluklara sebep olabilir. Alışkanlıklar olabildiğince erken tedavi edilmelidir (7-10 yaş arası). Böylece, basit bir aparey kullanımı ile kötü yönde etkilenecek olan iskeletsel bozukluğun önüne geçilmiş olunur. Alışkanlıklar erken yaşta farkına varılırsa, birtakım alışkanlık kırıcı apareyler ile engellenebilir. Üst çenedeki iskeletsel darlık ortodontik apareyler yardımıyla tedavi edilebilir. Bazen birey çene kemiği büyüklüğünü ebeveynlerden birinden, diş büyüklüğünü diğerinden alır. Eğer çene büyük, diş küçükse dişler aralıklı olur. Dilin nomalden büyük olması, ağızda çekilmiş diş boşluklarının olması da dişlerin aralanmasına sebep olur. Çene kemiği küçük, dişler büyükse dişler çeneye sığamaz ve çapraşıklık oluşur. Çapraşık dişlerin bir diğer sebebi de erken veya geç süt dişi kayıplarıdır. Her süt dişinin bir düşme zamanı vardır. Örneğin, 10 yaşında düşmesi gereken bir süt dişi 8 yaşında düşerse ağızda bulunan daimi dişler bu boşluğa doğru kayarlar ve oradan çıkması gereken diş kendine yer bulamaz. Bu durumda bu diş, diş kavsinin dışına ya da içine doğru gelişir, ya da bazı durumlarda gömük kalır.

Ortodontik tedavi her yaşta yapılabilir mi?
Ortodontik tedavide kesinlikle yaş sınırı yoktur. Ancak yaşa göre tedavi planlaması ve süresi değişebilir. Son yıllarda tüm dünyada erişkin ortodontisi yaygınlık kazanmıştır. Özellikle porselen braketler kullanılarak estetik kaygıları da en aza indirmek mümkündür. Bazen de daha iyi protezler yapabilmek için proteze hazırlık amacıyla ortodontik tedavi yapılabilmekte, dişler proteze daha uygun hale getirilebilmektedir. Bu tür tedaviler kısa sürmekte, 4–12 ay içerisinde ortodontik tedavi bitmektedir.

Ortodontik tedavi ağrılı bir işlem midir?
Uygulama seansı ve ara seanslar kesinlikle ağrısız ve basittir. Ancak, teller ilk takıldığında yanaklarda yaralar oluşabilir. Bu yaralar 1 hafta içerisinde kendiliğinden geçer ve genellikle tekrar oluşmaz. Nadir durumlarda (braket kopması, telin kırılması, vb.) tekrar yara oluşabilir. Bu gibi sorunlar hekimin küçük bir müdahalesiyle giderilebilir. Ayrıca hastalara ilk seans ‘hasta mumu’ verilir ve hasta bu mumu telin acıttığı bölgeye yerleştirerek hekime gelene kadar geçen sürede oluşabilecek aşırı bir iritasyonu engelleyebilir. Bunun yanında teller ilk takıldıktan sonra ve ara seanslar sonrası dişler sıkıldığında ve sert şeyler yendiğinde dişlerde sızı oluşur. Ancak bu sızı 3-4 gün içerisinde kendiliğinden geçer.

Diş telleri dişleri çürütür mü?
Teller dişleri kesinlikle çürütmez. Tam aksine braketlerin yapıştırıldığı alanlar, altına bakteri giremediği için çürükten korunur. Ancak braketlerin etrafı daha çok bakteri tuttuğu için çürüme riski telsiz bir ağza göre daha çoktur. Ağız bakımı iyi olduğunda ve braketlerin etrafı ayrıntılı olarak temizlendiğinde bu risk ortadan kalkar.

Teller varken dişler fırçalanabilir mi?
Teller takıldıktan sonra dişler eskiden olduğu gibi rahatlıkla fırçalanabilir. Fırçalarken kopma, çıkma gibi riskler yoktur. Ancak daha ayrılı bir temizlik gerektiği için biraz daha dikkatli ve ayrıntılı fırçalamak gerekir. Bunun için özel olarak tasarlanmış ortodontik fırçalar ve ara yüz fırçaları kullanılabilir.

Teller takıldıktan sonra nelere dikkat edilmelidir?
Tellerin kırılmasına sebep olabilecek sert yiyeceklerden uzak durulmalıdır. Elma, armut gibi sert şeyler ısırıp koparılarak değil, keserek yenmelidir. Özellikle erik, zeytin gibi çekirdekli gıdalar çekirdeğiyle ağza atılmamalı, çekirdeği dışarıda ayrıldıktan sonra yenmelidir. Asitli içecekler içilmemelidir. Sakız, lokum gibi yapışkan şeylerden uzak durulmalıdır.

Ortodontik tedavi süresi nedir?
Ortodontik tedavinin süresi hastanın yaşına, problemin şiddetine ve yapılacak olan tedavi tekniğine göre değişir. Ancak hasta uyumu tedavi süresindeki en önemli faktördür. Eğer hasta randevulara düzenli geliyorsa, ağız bakımı iyiyse, braketler ve tellerini sık sık kırmıyorsa, verilen aparey, lastik, vb. düzgün kullanırsa minimum sürede tedavi tamamlanır. Planlama iyi yapıldıysa ve hasta da uyumluysa en şiddetli durumlarda bile tedavi süresi 2,5 yılı geçmemelidir. Ortalama tedavi süresi 1,5 yıldır. Diğer taraftan 1 yıl içerisinde biten tedaviler de vardır.

Ortodontik tedavi ile düzelen dişler tekrar bozulur mu?
Dişlerimiz ömür boyu hareketlidirler. Özellikle çiğneme kuvvetlerinin etkisiyle hiç ortodontik tedavi görmemiş kişiler de bile ileri yaşlarda dişler de çapraşıklık oluşabilir. Ortodontik tedavi sonrası ise dişlerin yeni pozisyonlarına alışması ve etrafında iyi bir kemik desteğinin oluşması uzun zaman alır. Bu yüzden teller çıkarıldıktan sonra tekrar bozulma riskini ortadan kaldırmak için pekiştirme işlemi yapılmalıdır. Bu amaçla dişlerin arkasına ince teller yapıştırılabilir, ya da hastaya takıp çıkarılabilen şeffaf plaklar verilebilir.[ref:ProfDr.AhuAcar]

ORTODONTİ TEDAVİSİNİN BAŞARISI PEKİŞTİRME AŞAMASINA BAĞLIDIR

Ortodontik tedavi sırasında dişi çevreleyen dokudaki biyolojik aktiviteyle birlikte kemik ve dişeti yeniden şekillenir. Bu yeniden şekillenme esnasında dişler de ortodonti uzmanı tarafından ağız içerisinde daha estetik ve sağlıklı pozisyonlarına alınabilir. Ortodontik diş hareketini sağlayan bu biyolojik aktivite ve yeniden şekillenme, ortodonti bilimindeki ve teknolojideki güncel gelişmeler sayesinde artık hızlandırılabilmektedir. Tedavi sırasında meydana gelen diş hareketi temel olarak mikro titreşim veya lazer enerjisi uygulamalarıyla cerrahisiz olarak ya da minör cerrahi yöntemlerle hızlandırılabilir.
Diş hareketinin cerrahi olmayan yöntemlerle hızlandırılması amacıyla dişlerin köklerini çevreleyen dokuda biyolojik aktiviteyi artırmak için mikro titreşimlerden veya ışık enerjisinden faydalanılır. Tedavide dişlere mikro titreşim veren FDA (Amerikan Gıda ve İlaç İdaresi) onaylı şarjlı cihazlar kullanılır. Bu cihaz hasta tarafından günde 20 dakika süreyle kullanılmalıdır. Tabii öncesinde cihazın kullanımı ile ilgili detaylar uzman hekim tarafından hastaya aktarılır. Bilgisayara da bağlanabilen bu cihazlar sayesinde ortodonti uzmanı tedavinin ara kontrollerinde hastanın günlük kullanımlarını da takip edilebilir. Yapılan bilimsel çalışmalar bu tedavi şekli düzenli olarak uygulandığında tedavi süresinin yüzde 30 oranında kısalabildiğini göstermektedir. Bu yöntemin yetişkin hastalar ile iş ve sosyal hayatında diş teli sorunu yaşayan kişiler için yüz güldürücü bir gelişme olduğu kabul edilebilir. Böylece hastalar daha kısa bir sürede dişlerinde düzelmeye kavuşabilirler.

Lazer ile hasta rahatlıyor
Cerrahi olmayan diğer bir yöntemde ise diş çevresi dokularına ortodonti uzmanı tarafından belirli aralıklarla düşük doz lazer enerjisi uygulanır. Uygulanan lazer enerjisi doku tarafından emildiğinde biyolojik aktivitenin ve diş hareketinin hızlanması sağlanabilir. Her iki yöntem bir yandan diş hareketini hızlandırırken bir yandan da dişleri hareket ettirmek için uygulanan kuvvetten kaynaklanan sıkma hissinin hasta tarafından daha rahat tolere edilmesini sağlar.

Piezocision ile kısa sürede tedavi
Diş hareketini hızlandırmak için en sık uygulanan yöntemlerden birisinin de piezocision yani cerrahi ortodonti olduğunu söyleyen Bezmialem Vakıf Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dekanı ve Ortodonti Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Serdar Üşümez, “Bu uygulamada özel bir cihazla hastanın diş kökleri arasında küçük kesiler oluşturulur. Bu kesiler kökleri çevreleyen kemiklerin yeniden şekillenmesini hızlandırarak diş hareket hızını arttırır. Bu durum da tedavi süresinin kısalmasına olanak sağlar. Piezocision uygulamasında hastaya ayrıca greftleme de (doku nakli) yapılarak bazı dişeti veya kemik kusurlarında iyileşme sağlanabilir.” diyor.

Sosyal hayatı etkilemiyor
Piezocision uygulamasına benzer diğer bir minör cerrahi yönteminde ise yine özel bir cihazla hastanın diş kökleri arasında küçük perforasyonlar (delikler) oluşturulur. Her iki uygulama da lokal anestezi altında gerçekleştirilir ve hasta hiçbir şey hissetmez. Bu uygulamalarda dişeti dokusunda minimal değişiklik meydana geldiğinden dikiş de atılmaz. Uygulama sonrası hasta aynı gün işine dönebilir ve sosyal hayatına devam edebilir.

Ortodontik tedavide uzman hekim şart
Ortodontik tedavi oldukça özen, titizlik ve uzmanlık gerektiren bir bilim dalıdır. Bu sebeple ortodontik tedaviyi hızlandırmak için hastaya uygun olan yöntemin seçimi ve uygulanması mutlaka bir ortodonti uzmanı tarafından yapılmalıdır. Ne yazık ki ülkemizde ve tüm dünyada uzmanlık alanı olmadan sadece kısa süreli bir kursa giderek ortodontik tedavi uygulayan kişiler de bulunmaktadır. Bu konuda ortodonti hastalarının çok özenli ve dikkatli olmaları gerekir. Uzman olmayan hekimler tarafından uygulanmaya çalışılan tedaviler; dişler, diş çevresi dokuları ve yüz oranlarında kalıcı olumsuz değişikliklere sebep olabilir. Bu nedenle tedavi öncesi mutlaka bir ortodonti uzmanına muayene olunmalı ve hekimin yönlendirmeleri doğrultusunda hareket edilmelidir. [ProfDr.SerdarÜşümez]

ORTODONTİ TEDAVİLERİ İLE İLGİLİ DOĞRU KABUL EDİLEN 10 YANLIŞ BİLGİ..!

Yaşım Geçti Tedavi Olamam!
Özellikle erişkin hastalar benim için artık geç oldu diye düşünebiliyor. Oysaki ortodontik tedavinin bir yaşı yoktur, her yaşta yapılabilir. Teknolojinin gelişmesi ve tedavi olanaklarının artmasıyla birlikte ortodontik tedaviyi her yaştan bireye kolaylıkla uygulayabiliyoruz. Sağlıklı diş dokuları olduğu, hasta tedavi sürecinde yapılması gerekenlere dikkat ettiği müddetçe ortodontik tedavi uygulanabilir. Ortodontik tedavinin erişkin hastalar için birçok faydası da vardır. Dişlerin çok çapraşık olduğu durumlarda, temizliği de kolay olmadığından arayüz çürüğü oluşabilir. Tedaviyle birlikte hem diş temizliği kolaylaşır hem de arayüz çürüklerinin oluşmasının önüne geçilir.

Ortodontik Tedavi Sadece Tellerle Yapılır!
Ortodontik tedavi sadece tellerle yapılmaz. Ortodontide artık çok daha gelişmiş teknolojilerden faydalanıyoruz. Bu tedavilerden biri de şeffaf plaklar. Şeffaf plaklarla tedavi, tel tedavisine göre pek çok artısı bulunan oldukça verimli bir yöntemdir. Bu plaklar görünmez, hijyenik ve hızlı sonuç veren ürünlerdir. Herhangi bir tel veya metal parçası olmadığı için ağız içini tahriş etmez, hastaya rahatsızlık vermez Hastalar, şeffaf plaklarla ağız hijyenini çok daha kolay sağlayabilir.

Ortodontik Tedavi Çok Ağrılı Bir Tedavidir!
Ortodontik tedavilerde dişe kuvvet uygulandığı için hasta hafif bir baskı hissetmektedir. Ancak ağrı yaşanması hastadan hastaya farklılık gösterir. Aynı anda tedavilerine başladığımız ikiz hastalarımızdan biri hiç ağrı çekmezken diğeri çekebilmektedir. Bu tamamen kişiye özel bir durum diyebiliriz.

Ortodontik Tedavi Çok Pahalıdır!
Yeni teknolojiler sayesinde tedavi süreleriyle birlikte maliyetler de azaldı. Ayrıca hastalar birbirlerine baktıklarında aynı problemi görseler de, her hastanın ortodontik sorunu ve tedavi planı kendine hastır. Bu anlamda bir hastanın tedavisi daha uzun ve maliyetli olurken başka bir hastanınki aynı şekilde olmayabilir.

Ortodontik Tedaviler Çok Uzun Sürer!
Bilinenin aksine ortodontik tedaviler çok uzun sürmez. Geliştirilen yeni metotlarla ortodontik tedaviler çok daha hızlanmış durumdadır. Günümüzde tedavilerin yüzde 50-60’ı 10-12 ay içerisinde tamamlanır.

Çocuğumun Tedavi Olmasına Gerek Yok, Henüz Erken!
Bu ailelerden sıklıkla duyduğumuz ve oldukça yanlış bir inanıştır. Yeni doğmuş bir çocuğun bile ortodontik tedaviye ihtiyacı olabilir. Bir bebeğin doğum anından itibaren ortodontik tedavisi başlayabilir. Genel itibariyle konuşacak olursak ortodontik muayenenin 6-8 yaş aralığında yapılması gerektiğini söyleyebiliriz.

Tedavi Olmazsa Dişlerime Bir Zarar Gelmez!
Ortodontik tedavi ileriki yaşlarda ortaya çıkabilecek daha büyük kayıpların önüne geçmektedir. Bunlar arasında diş kayıpları, arayüz çürükleri sayılabilir. Ayrıca hastaları dolgu, çekim, implant ve protez gibi tedavilerden de korumaktadır.

Çapraşık Dişler Zamanla Düzelir!
10 yaş sonrasında görülen çapraşıklıkların kendiliğinden düzelmesi mümkün değildir. Muhakkak bir müdahale gerekir. Bu sebeple çapraşık dişler zamanla düzelmez.

Ortodonti Tedavisinde Dişe Takılan Aparatlar Yerinden Çıkmaz!
Bu da yanlış bir inançtır. Ortodontik tedavide sıkça kullandığımız şeffaf plaklar, kolayca çıkarılıp takılabilen ürünlerdir. Bu ürünler sayesinde hastalar, tellere kıyasla istediklerini rahatlıkla tüketebilir.

Tedavi Sırasında Çok Çirkin Görünürüm!
Kimi hastalar düğün, mezuniyet, sunum ya da önemli görüşmeleri sebebiyle tedavilerini erteleyebiliyor. Sosyal medyayı çok etkin kullanan hastalar da özellikle metal braketlerle tedavi olmaktan kaçınabiliyor. Böyle durumlarda hastalarımıza şeffaf plakları öneriyoruz. Görünmez, şeffaf ve hızlı sonuç veren şeffaf plaklar; metal diş telleriyle karşılaştırıldığında rahatsızlık vermeyen, istenildiği zaman çıkarılıp takılabilen özellikleriyle ön plana çıkıyor. [ref:Dr.YasinErdemAkgül]